قارچک بۆ نه‌خۆشه‌ کوشنده‌کان...

ئه‌ونه‌خۆشانه‌ی که‌ له‌ووڵاته‌ یه‌کگرتووه‌کانی ئه‌مریکان و ژیانیان کۆتایی هاتووه‌و له‌ لێواری مه‌رگدان تووانیوایه‌ سوودێکی باش له‌و جوورعه‌ سڕکه‌ره‌ وه‌رگرن که‌ له‌ قارچکێکی سیحراویدا دۆزراوه‌ته‌وه‌، ئه‌و پێکهاته‌یه‌ به‌کار دێت بۆ که‌مکردنه‌وه‌ی دڵه‌ڕواکێی ئه‌ونه‌خۆشانه‌ی  که‌ ژیانیان کۆتایی هاتووه‌و له‌ لێواری مه‌رگدان ، ناوی ئه‌و پَکهاته‌یه‌ش بریتیه‌ له‌ ( Psilocybin ) که‌بریتیه‌ له‌و پێکهاته‌ چالاک به‌خشه‌ی که‌ له‌ قارچکدایه‌ ، ئێستا ئه‌م پێکهاته‌ قه‌ده‌غه‌ و نایاساییه‌.

ده‌رکه‌وتووه‌ ئه‌وکه‌سانه‌ی نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌یان هه‌یه‌ و ئومێدی ژیانیان نه‌ماوه‌، سوودیان له‌و گه‌شته‌ ئاڕاسته‌کراوه‌ وه‌رگرتووه‌ که‌ له‌گه‌ڵ ( Psilocybin ) ئه‌نجامیانداوه‌.
 له‌ یه‌ک تا سێ مانگ دوای به‌کارهێنانی  ( Psilocybin ) نه‌خۆشه‌کان هه‌واڵی ئه‌وه‌یان ڕاگه‌یاندووه‌ که‌ هه‌ستی دڵه‌ ڕاوکێ له‌لایه‌ن که‌میکردووه‌ دوای ئه‌وه‌ چه‌ند تاقیکردنه‌وه‌یه‌ک له‌سه‌نته‌ری پزیشکی تۆرانس له‌ وویلایه‌تی کالیفۆرنیا ئه‌نجامدرا.
نه‌خۆشه‌کان ڕایه‌نگه‌یاندووه‌ که‌ ئه‌و" به‌ناو گه‌شته‌ی " له‌گه‌ڵ ( Psilocybin ) کردوویانه‌  دید و تێڕوانینێکی نۆێی پێبه‌خشیون له‌سه‌ر ململانێکردنیان له‌دژی ئه‌و دڵه‌ ڕاوکێی که‌ هه‌یانه‌.
ئه‌وکه‌سانه‌ی نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌یان هه‌یه‌ و ئومێدی ژیانیان نه‌ماوه‌ ڕایانگه‌یاندووه‌ ده‌رمانه‌ کانی ووڕێنه‌ بووته‌هۆی باشکردنی مه‌زاجیان به‌شێوه‌یه‌کی گشتی وه‌ خه‌مۆکی له‌سه‌ر لابردوون.
زانیانی ده‌روونناسی و ده‌روونچاره‌سه‌ر له‌ ساڵه‌کانی 1950 کاندا ده‌ستیانکرد به‌دۆزینه‌وه‌ له‌سه‌ر کاریگه‌ریه‌کانی ووڕێنه‌ له‌سه‌ر ئه‌وکه‌سانه‌ی نه‌خۆشن و ئومێدی ژیانیان نه‌ماوه‌ له‌لێواری مه‌رگدان، به‌لاَم له‌ناکاو دوای قه‌ده‌غکردنی له‌ ساڵه‌کانی 1970 کاندا ئه‌م زانایانه‌  وازیان هێنا له‌ توێژینه‌وه‌  کردن له‌سه‌ر ( Psilocybin ) و ئه‌وده‌رمانانه‌ی دیکه‌ که‌ ده‌بنه‌هۆی ووڕێنه‌.  
ئه‌رشیفی گشتی ده‌روونناسی دۆزینه‌وه‌یه‌کی نۆێی تیمێکی پزیشکی بلاَوکردوه‌ته‌وه‌ له‌ژێر ناونیشانی " ئایا ده‌رمانه‌ سڕکه‌ره‌ چاره‌سه‌ری خه‌مۆکی ده‌کات؟".